نکات ایمنی در حمل و نقل مواد شیمیایی خطرناک

اسید سولفوریک چگونه حمل می شود ؟

اسید سولفوریک چیست ؟

این محلول ابتدا در قرن هشت میلادی توسط جابربن حیان معرفی شد . اما بعد ها در قرن ده میلادی توسط زکریا رازی کشف و به نام او ثبت شد . اسید سولفوریک یا جوهر گوگرد از یک اتم گوگرد ، چهار اتم اکسیژن و دو اتم هیدروژن تشکیل می شود و در دسته اسید های معدنی قرار دارد . این اسید قوی یک مایع بی‌رنگ، بی‌بو، و با گرانروی بالا است که در آب انحلال پذیر بوده و واکنش ترکیب شدن آن با آب بسیار گرمازا است .
اسید سولفوریک میل ترکیبی زیادی با آب دارد به ¬طوری‌ که در واکنش با سایر مواد، هیدروژن و اکسیژن آن‌ها را به صورت آب جدا می¬کند . به همین علت قسمت زیادی از باران اسیدی را اسید سولفوریک تشکیل می دهد .
حجم تولید اسید سولفوریک در جهان به قدری بالا است که معمولاً از آن به عنوان «سلطان مواد شیمیایی» یاد می‌شود . در حقیقت این اسید به قدری با اهمیت است که سرانه مصرف آن به ازای هر فرد، یکی از شاخص‌های تعیین پیشرفت فنی کشورها محسوب می شود .

 

کاربرد اسید سولفوریک چیست ؟
این اسید قوی کاربرد های متعددی دارد در ادامه به مهمترین آنها اشاره خواهیم کرد.

تاثیر اسید سولفوریک در تصفیه فلزات :
هنگام استخراج سنگ فلزات ناخالصی هایی نیز به همراه آن استخراج می شود برای جداسازی فلزات از کانی های محتوی باید از اسید سولفوریک استفاده شود.
که یکی از متداول ترین کاربرد اسید سولفوریک محسوب می شود .

تاثیر اسید سولفوریک در رسوب زدایی فلزات :
برای حذف ناخالصی فلزات از سولفوریک اسید استفاده می شود سولفوریک اسید در این زمینه بسیار مقرون به صرفه است .

تاثیر اسید سولفوریک در ساخت باتری های اسید سرب :
از اسید سولفوریک رقیق شده به عنوان یک مایع الکترولیز در باتری های قابل شارژ خودرویی استفاده متعددی می شود .

تاثیر اسید سولفوریک در ساخت داروهای شیمی درمانی :
همه ما میدانیم که سرطان یک بیماری کشنده و خطرناک است و برای درمان نیاز به داروهای متنوعی دارد. یکی از مهم ترین ماده شیمیایی به کار رفته در داروهای شیمی درمانی اسید سولفوریک است .

تاثیر اسید سولفوریک در ساخت ابریشم مصنوعی :
ابریشم یک پارچه بسیار با ارزش است و استفاده از آن در تمام امور به دلیل هزینه گزاف غیرممکن است به همین علت باید از ابریشم مصنوعی استفاده کرد .
با دخالت اسید سولفوریک در محلول سلولز و مس ابریشم مصنوعی تولید می شود . ابریشم مصنوعی مانند ابریشم طبیعی بسیار لطیف است اما هیچ گاه ویژگی عایق حرارتی را ندارد .

تاثیر اسید سولفوریک در صنعت کشاورزی :
این ماده شیمیایی پر مصرف در تولید کود شیمیایی نقش بسزایی دارد و یکی از اقتصادی ترین راه اصلاح خاک رس است . اسید سولفوریک می تواند ph خاک را تنظیم کرده و به جذب مواد غذایی توسط گیاهان کمک کند همچنین پس از افزودن اسید سولفوریک به خاک ، با آهک و کربنات درون خاک واکنش شیمیایی می دهد وقابلیت تولید سولفات های آلی نظیر سولفات کلسیم و سولفات منیزیوم را به همراه دارد .

اسید فسفریک چیست ؟
بخش عمده اسید سولفوریک جهان جهت تولید اسید فسفریک از فرایند مرطوب یا تر (Wet Process) مورد استفاده قرار می‌گیرد. ارتوفسفریک اسید یا اسید فسفریک نوعی اسید با ph بالا است این محلول بی رنگ ، بی بو و غیر فرار است که معمولا در آب به عنوان یک محلول با غلظت ۸۵ درصد و بی رنگ مشاهده می شود .

اسید فسفریک چگونه تولید می شود ؟
اسید فسفریک عموما به دو روش خشک و مرطوب (تر) تولید می شود .
این روش شامل احتراق فسفر و هیدراسیون P4O10 می‌باشد. مخلوط فسفر مایع و هوا به محفظه احتراق که شبیه برج است تزریق شده و با انجام واکنش اکسیداسیون فسفر، تولید می‌شود. جنس محفظه احتراق نوعی فولاد مخصوص است که با H3PO4 غیرفعال شده‌است. P4O10 به دست آمده را در برج بعدی هیدراته می‌کنند و بخارهای باقی‌مانده P4O10 را، واحد شستشو به اسید فسفریک رقیق تبدیل کرده و به عنوان افشان در پایین آوردن دمای برج اول استفاده می‌شود.
در روش مرطوب کانی‌های فسفات را با سولفوریک اسید ترکیب می‌کنند، علاوه بر تولید فسفریک اسید و برخی فسفات‌ها که ترکیبات اصلی هستند، سایر ترکیبات (CACO3CAF2)هم تولید می‌شوند، از طرف دیگر واکنش‌هایی که در آن با از بین رفتن سولفوریک اسید، ترکیباتی تولید می‌شود که از نظر تجاری کم‌اهمیت هستند (واکنش‌های پارازیتی)، یون‌های مزاحمی تولید شده و باعث آلودگی مخلوط‌ها می‌شوند.

 

تانکر حمل اسید :
برای جا به جایی مواد خطرناک باید از تانکر های مخصوص حمل اسید استفاده شود . همان طور که گفته شد اسید خاصیت خورندگی بالایی دارد به همین منظور باید از تانکر هایی از جنس ورق فولاد با ضخامت ۴ میلی متر ، مقاوم در برابر حریق و دارای سختی بالا استفاده کرد همچنین در جای خشک و خنک با تهویه محیط مناسب به دور از اشعه ی خورشید حمل شود تا ضمن محفوظ بودن اسید سولفوریک و آمونیاک و عمر بیشتر تانکر از آسیب رساندن به محیط زیست نیز جلوگیری به عمل آید .

در ادامه مواردی را ذکر می کنیم که در حمل مواد خطرناک بسیار حائز اهمیت است :

باید نام شرکت ، ظرفیت تانکر ، وزن خالی تانکر و حداکثر وزن تانکر همراه با محموله به صورت خوانا بر روی وسیله ی حمل و نقل درج شود . تانکر های حامل مواد خطرناک نظیر اسید سولفوریک و اسید فسفوریک باید از پوشش گالوانیزه استفاده کنند و تاریخ انقضای هر تانکر حداکثر چهار سال است .